महाराष्ट्र राज्य मार्ग परिवहन महामंडळाने (एसटी) दिव्यांग प्रवाशांसाठी मोठा निर्णय घेतला आहे. दिव्यांग प्रवाशांना एसटीच्या सर्व प्रकारच्या बसमध्ये मोफत प्रवास आणि आरक्षित आसन मिळणार आहे. यामुळे दिव्यांग प्रवाशांचा प्रवास अधिक “comfortable” होईल. ही सुविधा कायमस्वरूपी असून, कोणत्याही थांब्यावर चढल्यास त्यांना त्यांचे आसन उपलब्ध करून देणे वाहकाची जबाबदारी असेल.
ज्येष्ठ नागरिकांसाठी ‘अमृत योजना’:
७५ वर्षांवरील ज्येष्ठ नागरिकांसाठी ‘अमृत योजना’ अंतर्गत मोफत प्रवासाची सुविधा उपलब्ध आहे. या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी ज्येष्ठ नागरिकांनी आधार कार्डसारखे “valid” ओळखपत्र दाखवणे आवश्यक आहे. ही सुविधा साध्या, आरामदायी, वातानुकूलित आणि शिवशाही बससेवेवर लागू आहे. ज्येष्ठ नागरिकांसाठी हा निर्णय मोठा दिलासा ठरला आहे.
महिलांसाठी ५०% तिकीट सवलत:
महिला प्रवाशांसाठी एसटी महामंडळाने ५०% तिकीट सवलत लागू केली आहे. सर्व वयोगटातील महिलांना ही सवलत मिळणार असून, त्यासाठी आधार कार्ड दाखवावे लागेल. ही सवलत साध्या, आरामदायी आणि “air-conditioned” बसेसमध्ये उपलब्ध आहे. महिलांच्या प्रवासाचा खर्च कमी करण्यासाठी हा निर्णय महत्त्वाचा ठरला आहे.
गंभीर आजारांनी ग्रस्त रुग्णांसाठी बदल:
सिकलसेल, एचआयव्ही, हिमोफिलिया आणि डायलिसिस रुग्णांसाठी एसटी महामंडळाने सवलतींमध्ये बदल केले आहेत. आता या रुग्णांना केवळ साध्या बसमधूनच मोफत प्रवास करता येईल. आरामदायी बससाठी ही सुविधा “restricted” करण्यात आली आहे. त्यामुळे रुग्णांना प्रवासासाठी साध्या बसेसचा वापर करावा लागेल.
हंगामी भाडेवाढ रद्द:
एसटी महामंडळाने दिवाळीच्या काळात १०% भाडेवाढ रद्द करण्याचा निर्णय घेतला आहे. प्रवाशांच्या “financial” स्थितीचा विचार करून ही भाडेवाढ रद्द करण्यात आली आहे. यामुळे प्रवाशांना मोठा दिलासा मिळाला असून, त्यांचा प्रवास परवडणारा झाला आहे.
कोरोना काळातील विशेष सेवा:
कोरोना लॉकडाऊनच्या काळात राज्य सरकारने इतर राज्यांमध्ये अडकलेल्या मजुरांसाठी एसटी बससेवा मोफत उपलब्ध करून दिली होती. ही सेवा प्रवाशांसाठी मोठी “relief” ठरली होती. मात्र, सर्वसामान्य प्रवाशांसाठी मोफत सेवा लागू नव्हती.
सवलतींच्या अंमलबजावणीतील आव्हाने:
एसटी महामंडळ विविध सवलती लागू करत असले तरी त्याची भरपाई वेळेवर होत नाही. त्यामुळे महामंडळाच्या “budget” व्यवस्थापनावर परिणाम होतो. परिणामी, सवलतींच्या अंमलबजावणीत अडथळे निर्माण होतात.ST travel will be free
नवीन निर्णयांचा सामाजिक परिणाम:
दिव्यांग, ज्येष्ठ नागरिक, महिला आणि रुग्णांसाठीच्या सवलतींमुळे त्यांच्या सामाजिक जीवनावर सकारात्मक परिणाम होईल. त्यांच्या प्रवासाचा “accessibility” सुधारेल आणि शिक्षण व आरोग्य सेवांचा वापर वाढेल. मात्र, काही सवलतींमध्ये बदल झाल्याने काही प्रवाशांना अडचणींचा सामना करावा लागू शकतो.
एसटी महामंडळाचा मोठा निर्णय – विद्यार्थी प्रवाशांसाठी विशेष सवलत:
महाराष्ट्र राज्य एसटी महामंडळाने विद्यार्थ्यांसाठी नवीन सवलती जाहीर केल्या आहेत. आता शालेय आणि महाविद्यालयीन विद्यार्थ्यांना त्यांच्या ओळखपत्रासह प्रवासावर ३०% सवलत दिली जाणार आहे. ही सुविधा ग्रामीण आणि शहरी भागातील विद्यार्थ्यांना लागू असून, यामुळे त्यांच्या शिक्षणासाठी प्रवासाचा खर्च कमी होईल. विद्यार्थ्यांना ही सवलत मिळवण्यासाठी त्यांच्या शाळा किंवा महाविद्यालयाकडून प्रमाणपत्र घेणे बंधनकारक आहे.
शेतकरी प्रवाशांसाठी विशेष बससेवा:
एसटी महामंडळाने शेतकऱ्यांसाठी त्यांच्या बाजारपेठेपर्यंत पोहोचण्यासाठी विशेष बससेवा सुरू केली आहे. ही सेवा मुख्यतः आठवडी बाजारांसाठी उपलब्ध करून देण्यात आली आहे. शेतकरी त्यांच्या मालाची ने-आण सहज करू शकतील, असे महामंडळाचे म्हणणे आहे. या सेवेमुळे शेतकऱ्यांचा प्रवास अधिक “efficient” होईल.
अपंगांसाठी बसमध्ये रॅम्प आणि विशेष आसन:
एसटी महामंडळाने अपंग प्रवाशांसाठी बसमध्ये रॅम्प बसवण्याचा निर्णय घेतला आहे. यामुळे व्हीलचेअर वापरणाऱ्या प्रवाशांना बसमध्ये चढणे आणि उतरणे सोपे होईल. तसेच, त्यांच्या सोयीसाठी विशेष आसने आरक्षित ठेवण्यात येणार आहेत. हा निर्णय अपंग प्रवाशांच्या “mobility” सुधारण्यासाठी महत्त्वाचा ठरला आहे.
प्रवासी सुरक्षेसाठी नवीन उपाययोजना:
प्रवाशांच्या सुरक्षेसाठी एसटी महामंडळाने बसमध्ये सीसीटीव्ही कॅमेरे बसवण्याचा निर्णय घेतला आहे. यामुळे प्रवासादरम्यान होणाऱ्या गैरप्रकारांवर लक्ष ठेवणे शक्य होईल. तसेच, प्रत्येक बसमध्ये “emergency” बटन बसवले जाणार आहे, ज्यामुळे प्रवाशांना आपत्कालीन परिस्थितीत मदत मिळेल.
महिलांसाठी सुरक्षित प्रवास:
महिलांच्या सुरक्षिततेसाठी एसटी महामंडळाने “शिवशाही” आणि “शिवनेरी” बससेवेत महिला वाहकांची नियुक्ती करण्याचा निर्णय घेतला आहे. यामुळे महिलांना प्रवासात अधिक सुरक्षित वाटेल. तसेच, महिला प्रवाशांसाठी स्वतंत्र आसने आरक्षित ठेवण्यात आली आहेत.
पर्यावरणपूरक बससेवा:
एसटी महामंडळाने पर्यावरणपूरक उपाययोजना म्हणून इलेक्ट्रिक बससेवा सुरू केली आहे. या बस कार्बन उत्सर्जन कमी करण्यास मदत करतील. या “eco-friendly” बस शहरांमध्ये चालवल्या जात असून, यामुळे प्रदूषण नियंत्रणात राहण्यास मदत होईल.
ग्रामीण भागासाठी नवीन मार्ग:
ग्रामीण भागातील प्रवाशांसाठी नवीन मार्ग सुरू करण्याचा निर्णय घेण्यात आला आहे. यामुळे दुर्गम भागातील प्रवाशांना शहरांशी जोडले जाईल. या निर्णयामुळे ग्रामीण भागातील “connectivity” सुधारेल.
प्रवाशांसाठी ऑनलाइन तिकीट बुकिंग सुविधा:
एसटी महामंडळाने प्रवाशांसाठी ऑनलाइन तिकीट बुकिंग सुविधा सुरू केली आहे. यामुळे प्रवाशांना तिकीट काढण्यासाठी रांगेत थांबण्याची गरज नाही. प्रवासी त्यांच्या मोबाइल फोनद्वारे तिकीट बुक करू शकतात, ज्यामुळे त्यांचा वेळ आणि श्रम वाचतील.
या निर्णयांमुळे एसटी महामंडळाच्या सेवा अधिक प्रभावी, प्रवासी अनुकूल, आणि पर्यावरणपूरक बनल्या आहेत.ST travel will be free
