Pantpradhan aawas Yojana: पंतप्रधान आवास योजना (PMAY) – संपूर्ण माहिती मराठी मधून

Pantpradhan aawas Yojana: पंतप्रधान आवास योजना (PMAY) – संपूर्ण माहिती मराठी मधून

पंतप्रधान आवास योजना (PMAY) ही भारत सरकारने सुरू केलेली एक महत्त्वाकांक्षी योजना आहे, ज्याचा उद्देश 2022 पर्यंत देशातील प्रत्येक नागरिकाला घर उपलब्ध करून देणे हा आहे. ही योजना 2015 साली सुरू करण्यात आली होती, आणि तिचा उद्देश गरीब, अल्प उत्पन्न गट, व मध्यम उत्पन्न गटातील कुटुंबांना परवडणाऱ्या किमतीत घरे उपलब्ध करून देणे हा आहे.

पंतप्रधान आवास योजना: प्रमुख घटक

PMAY योजना दोन प्रमुख घटकांत विभागली आहे:

1. PMAY-ग्रामीण – ग्रामीण भागातील लोकांसाठी.
2. PMAY-शहरी – शहरी भागातील लोकांसाठी.

PMAY चे उद्दीष्टे

या योजनेचे प्रमुख उद्दीष्ट म्हणजे 2022 पर्यंत सर्वांसाठी घरे हे आहे, जेव्हा भारत आपले स्वातंत्र्याचे 75 वर्ष साजरे करेल. योजनेचे ठळक उद्दीष्टे खालीलप्रमाणे आहेत:

1. गरिबांना घरे उपलब्ध करणे: अल्प उत्पन्न गट (EWS), कमी उत्पन्न गट (LIG), आणि मध्यम उत्पन्न गट (MIG) यांना घरे बांधण्यासाठी किंवा खरेदी करण्यासाठी सहाय्य मिळवणे.
2. शहरांतील झोपडपट्टी पुनर्वसन: शहरी भागातील झोपडपट्टीतील लोकांना घरबांधणीसाठी अनुदान दिले जाते, ज्यामुळे झोपडपट्ट्यांचे पुनर्वसन होऊ शकते.
3. कर्जावरील व्याज सबसिडी: घरांच्या कर्जावर व्याजदरात सवलत मिळवणे, जेणेकरून लोकांना कमी खर्चात घर खरेदी करता येईल.
4. पर्यावरणस्नेही तंत्रज्ञानाचा वापर: घरबांधणीसाठी पर्यावरणपूरक आणि टिकाऊ तंत्रज्ञानाचा वापर करून घरे बांधली जातील.

योजनेचे घटक

PMAY अंतर्गत घर मिळवण्यासाठी चार प्रमुख घटक आहेत:

1. क्रेडिट लिंक्ड सबसिडी योजना (CLSS): योजनेचा हा घटक MIG, LIG, आणि EWS गटातील लोकांसाठी आहे, ज्यांना घर कर्जाच्या व्याजावर सबसिडी दिली जाते. EWS आणि LIG वर्गातील व्यक्तींना 6.5% पर्यंत व्याजदरात सवलत मिळू शकते, तर MIG गटातील लोकांना 3-4% पर्यंत सवलत मिळू शकते.
2. झोपडपट्टी पुनर्वसन: शहरी झोपडपट्टीत राहणाऱ्या लोकांसाठी झोपडपट्टी पुनर्वसनाच्या माध्यमातून घरे उपलब्ध करून दिली जातात. याचा उद्देश झोपडपट्टीत राहणाऱ्या लोकांना सुरक्षित आणि स्वच्छ घरे मिळवून देणे आहे.
3. केंद्र सरकारकडून अनुदानित गृहबांधणी: जे लोक स्वत:ची जमीन असलेले किंवा जिथे जमीन उपलब्ध आहे, तिथे घरे बांधण्यासाठी आर्थिक सहाय्य देण्यात येते. या घटकांतर्गत EWS वर्गातील लोकांना घर बांधण्यासाठी किंवा खरेदी करण्यासाठी थेट सरकारकडून अनुदान दिले जाते.
4. सर्वांसाठी घरे: या घटकाचा उद्देश सर्व घटकांना घरे बांधण्यासाठी आर्थिक मदत करणे हा आहे. या अंतर्गत, 1.5 लाख रुपये पर्यंतचे अनुदान घर बांधण्यासाठी दिले जाते.

पात्रता निकष

PMAY अंतर्गत घरासाठी अर्ज करणाऱ्या नागरिकांची काही पात्रता निकष पाळावी लागतात. खालील निकष लक्षात घेतले जातात:

1. आर्थिक गट: अर्जदाराचे उत्पन्न गट ठरवण्यासाठी EWS (वार्षिक उत्पन्न 3 लाखांपर्यंत), LIG (वार्षिक उत्पन्न 3 ते 6 लाखांपर्यंत), आणि MIG (वार्षिक उत्पन्न 6 ते 18 लाखांपर्यंत) असे विभाग आहेत.
2. घर असणे नको: अर्जदार किंवा त्यांच्या कुटुंबातील इतर सदस्यांकडे कोणतेही घर नसावे.
3. महिला सदस्यांचे नाव: महिला सदस्यांच्या नावावर घर असावे किंवा सह-मालकीदार म्हणून त्यांचे नाव असावे.
4. झोपडपट्टीत राहणारे लोक: झोपडपट्टीत राहणारे अर्जदार पात्र ठरू शकतात.
5. कर्ज पात्रता: अर्जदाराला बँकेतून किंवा वित्तीय संस्थांमधून गृह कर्ज मिळवण्यासाठी पात्र ठरवले जाईल.

अर्ज प्रक्रिया

PMAY अंतर्गत अर्ज करणे सोपे आहे. अर्जदार ऑनलाइन किंवा ऑफलाइन पद्धतीने अर्ज करू शकतात:

1. ऑनलाइन अर्ज प्रक्रिया:
   1. PMAY च्या अधिकृत वेबसाईटवर (pmaymis.gov.in) जा.
   2. “Citizen Assessment” पर्यायावर क्लिक करा.
   3. आपली वैयक्तिक माहिती, संपर्क तपशील आणि इतर आवश्यक माहिती भरा.
   4. अर्ज सादर करा आणि त्याची एक कॉपी सेव्ह करा.
2. ऑफलाइन अर्ज प्रक्रिया:
   1. जवळच्या CSC (Common Service Centre) मध्ये जा.
   2. अर्ज भरा आणि आवश्यक कागदपत्रांसह सबमिट करा.

कागदपत्रांची आवश्यकता

PMAY अंतर्गत अर्ज करताना खालील कागदपत्रे आवश्यक असू शकतात:

1. ओळखपत्र (आधार कार्ड, पॅन कार्ड)
2. उत्पन्नाचा पुरावा (आयटी रिटर्न, सॅलरी स्लिप)
3. कुटुंबातील सदस्यांची माहिती
4. घराच्या मालकीचा पुरावा
5. बँकेची माहिती
6. घर कर्जासाठी अर्ज केल्यास कर्ज मंजूरी पत्र

योजनेचे फायदे

1. परवडणारी घरे: गरीब आणि मध्यम उत्पन्न गटातील कुटुंबांना घरे मिळणे सोपे होते.
2. कर्ज सवलत: गृह कर्जावरील व्याजात सबसिडी मिळवून घर खरेदी करण्याचा खर्च कमी होतो.
3. सर्वसमावेशक विकास: झोपडपट्टी पुनर्वसनामुळे शहरी भागातील दारिद्र्य कमी होते.
4. महिलांना प्राधान्य: महिला सह-मालकीदार म्हणून समाविष्ट असल्यामुळे महिलांच्या हक्कांचे संरक्षण होते.
5. पर्यावरणस्नेही घरे: योजना टिकाऊ घरबांधणीच्या तंत्रज्ञानावर भर देते.

पंतप्रधान आवास योजना (PMAY) – संपूर्ण माहिती

पंतप्रधान आवास योजना (PMAY) ही केंद्र सरकारद्वारे 2015 मध्ये सुरू करण्यात आलेली एक महत्त्वाकांक्षी योजना आहे, ज्याचा उद्देश 2022 पर्यंत प्रत्येक भारतीय नागरिकाला परवडणारे घर उपलब्ध करून देणे आहे. या योजनेचा मुख्य उद्देश गरीब व आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल गटातील लोकांना स्थिर व सुरक्षित निवासस्थान मिळवून देणे आहे.

पंतप्रधान आवास योजनेचे प्रकार

पंतप्रधान आवास योजना दोन प्रमुख भागांमध्ये विभागली गेली आहे:

1. PMAY-ग्रामीण (PMAY-G): ग्रामीण भागातील गरिबांसाठी घरे उपलब्ध करून देण्याच्या उद्देशाने ही योजना सुरू केली गेली आहे.
2. PMAY-शहरी (PMAY-U): शहरी भागातील अल्प व मध्यम उत्पन्न गटातील लोकांना परवडणाऱ्या घरांच्या सोयीसाठी.

योजनेचे

पंतप्रधान आवास योजना (PMAY) अंतर्गत शेतकरीदेखील घर मिळवण्यासाठी लाभ घेऊ शकतात. विशेषतः ग्रामीण भागातील शेतकऱ्यांसाठी PMAY-ग्रामीण (PMAY-G) अंतर्गत विविध लाभ उपलब्ध आहेत. शेतकरी या योजनेंतर्गत घरकुल योजना कशी लाभ घेऊ शकतात, हे खालीलप्रमाणे आहे:

1. पात्रता निकष

• ग्रामीण शेतकरी: शेतकरी जर आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल गट (EWS) किंवा अल्प उत्पन्न गट (LIG) मध्ये येत असतील, तर ते या योजनेतून घरकुल मिळवण्यास पात्र ठरू शकतात.
• घर नसणे: शेतकऱ्यांच्या कुटुंबात कोणतेही पक्के घर नसावे.
• आधार डेटा आणि SECC सर्वेक्षण: अर्जदाराचे नाव 2011 च्या SECC (Socio-Economic Caste Census) यादीत असावे, ज्यावरून त्यांच्या आर्थिक परिस्थितीचा आढावा घेतला जातो.
• महिला मालकी: घराचे मालक म्हणून स्त्री सदस्याचे नाव असणे अनिवार्य आहे, किंवा ती सह-मालकीदार असावी.

2. लाभार्थ्यांना मिळणारे फायदे

• घर बांधणीसाठी अनुदान: शेतकऱ्यांना घर बांधण्यासाठी 1.2 लाख रुपये (सामान्य प्रदेश) किंवा 1.3 लाख रुपये (ज्यांना विशेष श्रेणी मिळते जसे की डोंगराळ प्रदेश) इतके अनुदान मिळते.
• कर्ज सवलत: शेतकरी जर गृहकर्ज घेण्याचा विचार करत असतील तर त्यांना गृहकर्जावर व्याजदरात सवलत मिळू शकते. क्रेडिट लिंक्ड सबसिडी योजना (CLSS) अंतर्गत, शेतकऱ्यांना व्याजदरात 6.5% पर्यंत सवलत मिळते.
• शौचालयासाठी अतिरिक्त निधी: स्वच्छ भारत मिशन अंतर्गत, शेतकऱ्यांना घरामध्ये शौचालय बांधण्यासाठी अतिरिक्त निधी देखील दिला जातो.

3. अर्ज प्रक्रिया

शेतकरी या योजनेत लाभ घेण्यासाठी अर्ज ऑनलाइन किंवा ऑफलाइन करू शकतात:

• ऑनलाइन अर्ज: PMAY-ग्रामीणच्या अधिकृत वेबसाइटवर जाऊन अर्जदार आपले नाव, संपर्क माहिती, उत्पन्न तपशील इत्यादी भरू शकतात.
• ऑफलाइन अर्ज: शेतकरी जवळच्या पंचायत कार्यालय किंवा कॉमन सर्व्हिस सेंटर (CSC) वर जाऊन अर्ज करू शकतात. अर्जासाठी SECC यादीत नाव असणे आवश्यक आहे.

4. घर बांधणी प्रक्रिया

शेतकऱ्यांना घर बांधण्यासाठी आर्थिक सहाय्य दिल्यानंतर त्यांना गावातील ग्राम पंचायतच्या मदतीने किंवा तांत्रिक सहाय्यकांच्या मदतीने घराचे काम सुरू करावे लागते. बांधकामासाठी आवश्यक साहित्य आणि सेवा शासकीय पातळीवर उपलब्ध करून दिल्या जातात.

5. PMAY-G च्या अंतर्गत पर्यावरणपूरक घरे

शेतकऱ्यांना बांधण्यात येणारी घरे पर्यावरणपूरक तंत्रज्ञानावर आधारित असतात. या योजनेद्वारे टिकाऊ घरबांधणीचे तंत्रज्ञान वापरण्यावर भर दिला जातो, जेणेकरून घरे अधिक काळ टिकतील आणि कमी देखभाल खर्च लागेल.

6. अन्य योजनांचा समावेश

PMAY-ग्रामीणसोबतच शेतकऱ्यांना महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजना (MGNREGA) आणि स्वच्छ भारत अभियान यांसारख्या इतर सरकारी योजनांचा लाभही मिळवता येतो. MGNREGA अंतर्गत शेतकऱ्यांना घर बांधण्यासाठी आवश्यक मनुष्यबळाच्या खर्चाची सवलत मिळते.

निष्कर्ष

पंतप्रधान आवास योजना ग्रामीण भागातील शेतकऱ्यांसाठी एक सुवर्णसंधी आहे, ज्यामध्ये शेतकरी स्वतःचे घरकुल उभारू शकतात. योजनेच्या अनुदान व कर्ज सवलतीच्या माध्यमातून शेतकऱ्यांचे आर्थिक ओझे कमी होते, तसेच त्यांना सुरक्षित आणि स्थिर निवासस्थान उपलब्ध होते.

पंतप्रधान आवास योजना (PMAY) ही योजना भारत सरकारने 25 जून 2015 रोजी सुरू केली. ही योजना नरेंद्र मोदी यांच्या नेतृत्वाखालील केंद्र सरकारने सुरू केली होती. या योजनेचा उद्देश 2022 पर्यंत प्रत्येक भारतीय नागरिकाला परवडणारे घर उपलब्ध करून देणे होता, जेव्हा भारत आपले स्वातंत्र्याचे 75 वर्ष साजरे करीत होता.

योजना ग्रामीण आणि शहरी दोन्ही भागातील गरीब, अल्प उत्पन्न गट (EWS), कमी उत्पन्न गट (LIG), आणि मध्यम उत्पन्न गट (MIG) यांना लक्ष केंद्रित करून बनवली गेली आहे.

पंतप्रधान आवास योजना (PMAY) अंतर्गत शेतकऱ्यांना लाभ मिळवण्यासाठी अर्ज प्रक्रिया सोपी आहे. शेतकऱ्यांना या योजनेंतर्गत घरकुल मिळवण्यासाठी काही सोप्या टप्प्यांतून जावे लागते. अर्ज प्रक्रिया ऑनलाइन आणि ऑफलाइन दोन्ही प्रकारे उपलब्ध आहे. खाली शेतकऱ्यांसाठी अर्ज प्रक्रिया आणि आवश्यक माहिती दिलेली आहे.

1. ऑनलाइन अर्ज प्रक्रिया

शेतकरी ऑनलाइन अर्ज करण्यासाठी PMAY च्या अधिकृत वेबसाइटवर जाऊ शकतात. प्रक्रिया खालीलप्रमाणे आहे:

पाऊल 1: अधिकृत वेबसाइटला भेट द्या

• PMAY ग्रामीणसाठी: pmayg.nic.in
• PMAY शहरीसाठी: pmaymis.gov.in

पाऊल 2: “Citizen Assessment” वर क्लिक करा

• वेबसाइटवर “Citizen Assessment” किंवा “सिटिझन अस्सेसमेंट” हा पर्याय निवडा.

पाऊल 3: अर्जदाराची श्रेणी निवडा

• येथे आपल्याला अर्जदाराची श्रेणी निवडावी लागेल. शेतकऱ्यांनी आर्थिक श्रेणी (EWS, LIG, MIG) किंवा ग्रामीण-शहरी श्रेणी निवडावी.

पाऊल 4: वैयक्तिक माहिती भरा

• आपले आधार कार्ड नंबर, नाव, पत्ता, जन्मतारीख, कुटुंबातील सदस्यांची माहिती आणि इतर आवश्यक माहिती प्रविष्ट करा.

पाऊल 5: बँक खात्याची माहिती द्या

• आपले बँक खाते नंबर आणि इतर आवश्यक बँक तपशील प्रविष्ट करा, ज्याचा वापर सबसिडीसाठी केला जाईल.Pantpradhan aawas Yojana

पाऊल 6: अर्ज सबमिट करा

• सर्व माहिती भरल्यानंतर अर्ज पूर्ण करा आणि सबमिट करा. अर्जाच्या सबमिशनची पावती किंवा संदर्भ क्रमांक नोंदवून ठेवा.

2. ऑफलाइन अर्ज प्रक्रिया

शेतकऱ्यांनी ऑफलाइन पद्धतीने देखील अर्ज करू शकतात. या प्रक्रियेसाठी खालील चरण आहेत:

पाऊल 1: जवळच्या कॉमन सर्व्हिस सेंटरला (CSC) भेट द्या

• शेतकरी आपल्या गावातील किंवा तालुक्यातील कॉमन सर्व्हिस सेंटरमध्ये (CSC) किंवा ग्राम पंचायत कार्यालयात अर्ज करू शकतात.

पाऊल 2: अर्ज फॉर्म मिळवा

• CSC किंवा पंचायत कार्यालयातून अर्ज फॉर्म घ्या.

पाऊल 3: फॉर्म भरा

• अर्ज फॉर्ममध्ये आवश्यक माहिती भरा. यामध्ये वैयक्तिक माहिती, आधार क्रमांक, उत्पन्न श्रेणी, घराच्या जागेचा तपशील इत्यादी माहिती समाविष्ट असेल.

पाऊल 4: आवश्यक कागदपत्रे जोडा

• अर्जासोबत खालील कागदपत्रे जोडावीत:
  1. आधार कार्ड
  2. ओळखपत्र (जसे की पॅन कार्ड, मतदान ओळखपत्र)
  3. उत्पन्न प्रमाणपत्र
  4. बँक खाते तपशील
  5. जमीन मालकीचे कागदपत्रे (जर उपलब्ध असतील तर)

पाऊल 5: अर्ज सबमिट करा

• पूर्ण भरलेला अर्ज आणि आवश्यक कागदपत्रे CSC मध्ये सबमिट करा.

पाऊल 6: संदर्भ क्रमांक मिळवा

• अर्ज सादर केल्यानंतर CSC आपल्याला अर्जाचा संदर्भ क्रमांक देईल. या क्रमांकाचा वापर अर्जाच्या स्थितीची चौकशी करण्यासाठी केला जाऊ शकतो.

3. अर्ज करण्यासाठी आवश्यक कागदपत्रे

1. आधार कार्ड: ओळखसाठी आधार क्रमांक अनिवार्य आहे.
2. ओळखपत्र: पॅन कार्ड, मतदार ओळखपत्र, किंवा ड्रायव्हिंग लायसन्स ओळख पुरावा म्हणून आवश्यक आहे.
3. बँक खाते तपशील: अर्जदाराचे बँक खाते क्रमांक व IFSC कोड.
4. उत्पन्न प्रमाणपत्र: अर्जदाराच्या आर्थिक श्रेणीनुसार उत्पन्न प्रमाणपत्र.
5. घर नसल्याचे प्रमाणपत्र: अर्जदाराकडे पूर्वी कोणतेही पक्के घर नाही याचे प्रमाणपत्र.
6. जमिनीची कागदपत्रे: जर अर्जदाराकडे स्वतःची जमीन असेल तर ती जमिनीची कागदपत्रे.

4. अर्ज स्थितीची तपासणी

• अर्ज केलेल्यानंतर अर्जाची स्थिती तपासण्यासाठी अर्जदार PMAY च्या अधिकृत वेबसाइटवर “Track Your Assessment Status” हा पर्याय वापरू शकतात. तिथे आपला संदर्भ क्रमांक टाकून अर्जाची स्थिती जाणून घेता येईल.

निष्कर्ष

शेतकऱ्यांसाठी पंतप्रधान आवास योजना लाभदायक आहे कारण यामध्ये परवडणाऱ्या किमतीत घर मिळवता येते. ऑनलाईन आणि ऑफलाइन अर्ज प्रक्रिया सोपी आणि सुलभ आहे. शेतकऱ्यांनी योग्य कागदपत्रांसह अर्ज भरून सबसिडीचा आणि इतर अनुदानांचा लाभ घ्यावा.