Biscuit making business: बिस्किट बनवण्याचा व्यवसाय सुरू करून लाखो रुपये कमवण्याचे काही महत्त्वाचे टप्पे खालीलप्रमाणे आहेत:
1. बाजार संशोधन:
- उत्पादन ट्रेंड: कोणते प्रकारचे बिस्किटे (सौम्य, चॉकलेट, क्रीम, हेल्दी इ.) लोकांना आवडतात ते तपासा.
- स्पर्धा विश्लेषण: स्थानिक आणि ऑनलाइन स्पर्धकांची तुलना करा.
2. उत्पादन योजना:
- कुकी रेसिपी: चविष्ट आणि खास बिस्किटांच्या रेसिपी विकसित करा.
- साहित्य: गुणवत्ता असलेली सामग्री वापरा. स्थानिक उत्पादकांशी संपर्क साधा.
3. बाजारात प्रवेश:
- ब्रँडिंग: एक आकर्षक ब्रँड नाव आणि लोगो तयार करा.
- पॅकेजिंग: आकर्षक पॅकेजिंग डिझाइन करा, जे ग्राहकांचे लक्ष वेधून घेईल.
4. विपणन धोरण:
- सोशल मीडिया: फेसबुक, इंस्टाग्रामवर उत्पादनांची जाहिरात करा.
- ऑनलाइन विक्री: ई-कॉमर्स प्लॅटफॉर्मवर (Amazon, Flipkart) आपल्या बिस्किटे लाँच करा.
- फिजिकल स्टोअर: स्थानिक किरकोळ विक्रेत्यांशी संपर्क साधा.
5. उत्पादन आणि वितरण:
- उत्पादन प्रक्रिया: उत्पादनाचे प्रमाण वाढवा आणि गुणवत्तेवर लक्ष ठेवा.
- वितरण नेटवर्क: आपल्या उत्पादनांचे वितरण करण्यासाठी एक मजबूत नेटवर्क तयार करा.
6. ग्राहक सेवा:
- फीडबॅक: ग्राहकांच्या फीडबॅकवर लक्ष द्या आणि त्यांच्या आवश्यकतांनुसार सुधारणा करा.
- नवीन उत्पादने: नियमितपणे नवीन चव किंवा उत्पादने लाँच करा.
7. वित्तीय व्यवस्थापन:
- बजेट तयार करा: प्रारंभिक गुंतवणूक, मासिक खर्च आणि नफा यांचे व्यवस्थापन करा.
- विपणन खर्च: आपल्या विपणनावर खर्च करणे महत्त्वाचे आहे, त्यामुळे ग्राहकांपर्यंत पोहोचता येईल.
8. लायसन्स आणि नियमावली:
- नियम आणि कायदे: स्थानिक खाद्य सुरक्षा नियम आणि लायसन्स मिळवणे आवश्यक आहे.
9. नेटवर्किंग:
- इतर उद्योजकांशी संवाद: आपल्या क्षेत्रातील इतर लोकांशी नेटवर्क करा, जे आपल्याला व्यवसायात प्रगती करण्यात मदत करू शकतात.
या सर्व टप्प्यांवर लक्ष केंद्रित करून तुम्ही बिस्किट बनवण्याच्या व्यवसायातून महिन्याला लाखो रुपये कमवू शकता.
बिस्किट बनवण्यासाठी लागणाऱ्या कच्च्या मालाची माहिती खालीलप्रमाणे आहे:
1. गव्हाचा पीठ (Flour):
- उपयोग: बिस्किटांच्या मुख्य घटकांपैकी एक. गव्हाच्या पिठाचा प्रकार (आटा, मका, रागी) नुसार बिस्किटांची चव आणि टेक्श्चर बदलते.
- प्रकार: साधे गव्हाचे पीठ, संपूर्ण गव्हाचे पीठ.
2. साखर (Sugar):
- उपयोग: बिस्किटांना गोडवा देण्यासाठी. साखरेचा प्रकार देखील चवीवर प्रभाव टाकतो.
- प्रकार: पांढरी साखर, ब्राउन साखर, शुगर पावडर.
3. लोणचं किंवा बटर (Butter or Margarine):
- उपयोग: बिस्किटांना चविष्ट आणि कुरकुरीत बनवण्यासाठी.
- प्रकार: लोणचं, लो-कॅलोरी बटर, व्हेजिटेबल मॅरगारिन.
4. बेकिंग पावडर (Baking Powder):
- उपयोग: बिस्किटांच्या टेक्श्चरमध्ये वाढ करण्यासाठी.
- सल्ला: योग्य प्रमाणात वापरणे आवश्यक आहे.
5. मीठ (Salt):
- उपयोग: चव वाढवण्यासाठी आणि साखरेच्या गोडवा संतुलित करण्यासाठी.
- प्रकार: साधे मीठ, समुद्री मीठ.
6. दुधाचे उत्पादन (Dairy Products):
- उपयोग: बिस्किटांना चव आणि नरमपणा देण्यासाठी. दूध, लोणचं किंवा क्रीम यांचा समावेश केला जातो.
- प्रकार: दूध, क्रीम, दही.
7. चॉकलेट (Chocolate):
- उपयोग: चॉकलेट चिप्स किंवा पावडर बिस्किटांमध्ये वापरली जाते.
- प्रकार: दूध चॉकलेट, डार्क चॉकलेट, व्हाइट चॉकलेट.
8. फळे किंवा नट्स (Fruits or Nuts):
- उपयोग: बिस्किटांना वेगळा चवदारपणा देण्यासाठी.
- प्रकार: बदाम, वडाबटाटा, किसलेले नारळ, वेलदोडा.
9. आसामान्य घटक (Optional Ingredients):
- उपयोग: विशेष चव आणि टेक्श्चरसाठी.
- प्रकार: कॅरॅमल, वनीला एक्सट्रॅक्ट, दालचिनी, जिंजर पावडर.
10. पाणी (Water):
- उपयोग: मिश्रणाच्या स्थिरतेसाठी, आवश्यकतेनुसार.
- प्रकार: साधे पाणी किंवा दूध.
साठवण आणि व्यवस्थापन:
- कच्चा माल योग्य तापमानात साठवला पाहिजे, त्यामुळे त्याची ताजगी टिकून राहते.
- कच्च्या मालाची गुणवत्ता उच्च स्तराची असावी, जेणेकरून बिस्किटांची चव आणि टेक्श्चर उत्तम राहील.
याशिवाय, स्थानिक बाजारात किंवा ऑनलाइन कच्चा माल खरेदी करता येतो. योग्य प्रमाणात कच्चा माल वापरल्यास बिस्किटांची गुणवत्ता आणि चव उत्तम राहील.
बिस्किट बनवण्याच्या व्यवसायासाठी सरकारकडून अनुदान आणि सहाय्य मिळवणे शक्य आहे. भारतात विविध सरकारी योजना आणि अनुदान योजनांचा लाभ घेऊन तुम्ही तुमच्या व्यवसायाला प्रोत्साहन देऊ शकता. काही महत्त्वाच्या योजनांचा विचार केला जातो:
1. PMEGP (Prime Minister’s Employment Generation Programme):
- उद्देश: लघु आणि मध्यम उद्योगांना प्रोत्साहन देणे.
- अनुदान: या योजनेअंतर्गत तुम्हाला 25% ते 35% अनुदान मिळू शकते, हे तुमच्या व्यवसायाच्या स्थानावर आणि प्रकारावर अवलंबून आहे.
2. MUDRA (Micro Units Development and Refinance Agency):
- उद्देश: लघु उद्योगांना कर्ज सुविधा देणे.
- प्रकार: तुमच्या व्यवसायासाठी कर्ज घेऊन तुम्ही बिस्किट उत्पादनासाठी लागणारे यंत्रणा खरेदी करू शकता.
3. NSIC (National Small Industries Corporation):
- उद्देश: लघु उद्योगांना आर्थिक आणि तांत्रिक सहाय्य प्रदान करणे.
- सेवा: NSIC तुम्हाला मार्केटिंग, प्रशिक्षण, आणि कर्जाच्या सुविधांमध्ये मदत करतो.
4. Startup India:
- उद्देश: नव्या स्टार्टअप्सना प्रोत्साहित करणे.
- अनुदान: या योजनेत, तुम्हाला भांडवल, कर्ज आणि अनुदान मिळवण्यासाठी विविध संधी मिळू शकतात.
5. State Government Schemes:
- उद्देश: प्रत्येक राज्य सरकार आपल्या व्यवसायासाठी विशेष योजना उपलब्ध करून देते.
- उदाहरण: राज्य सरकारांनी व्यवसाय सुरू करण्यासाठी अनुदान, कर्ज आणि सल्लागार सेवा उपलब्ध करून दिली जाते.
अनुदान मिळवण्यासाठी प्रक्रिया:
- योजना निवडा: तुमच्या व्यवसायाच्या प्रकारानुसार योग्य योजना निवडा.
- अर्ज भरा: संबंधित कागदपत्रे आणि माहितीसह अर्ज भरा.
- साक्षात्कार: काही वेळा, तुम्हाला साक्षात्कार प्रक्रियेत सामील व्हावे लागू शकते.
- अनुदान स्वीकृती: तुम्हाला अनुदान मिळाल्यावर ते तुमच्या बँक खात्यात जमा होईल.
महत्त्वाचे कागदपत्रे:
- व्यवसायाची योजना
- आयडेंटिटी प्रूफ
- पत्त्याचा पुरावा
- बँक खात्याची माहिती
- कंपनी नोंदणी प्रमाणपत्र
तुमच्या स्थानिक उद्योग विकास केंद्राशी संपर्क साधून अधिक माहिती मिळवू शकता आणि अर्ज प्रक्रियेबद्दल मार्गदर्शन मिळवू शकता.
बिस्किट बनवण्याचा व्यवसाय भारतात अनेक राज्यांमध्ये केला जातो, पण काही राज्ये विशेषतः या व्यवसायात अधिक प्रसिद्ध आहेत. खालील राज्यांमध्ये बिस्किट उत्पादनाचा व्यवसाय विशेषतः प्रगतीशील आहे:
1. महाराष्ट्र:
- मुंबई, ठाणे आणि पुणे या शहरांमध्ये अनेक बिस्किट निर्माता कंपन्या आहेत.
- मोठ्या प्रमाणावर वितरण आणि स्थानिक बाजारपेठा यामुळे व्यवसायाची वाढ होते.
2. गुजरात:
- अहमदाबाद, वडोदरा आणि सूरतमध्ये बिस्किट उत्पादनाचे अनेक उद्योग आहेत.
- राज्यात साखरेचे उत्पादनही मोठ्या प्रमाणात होते, ज्यामुळे कच्चा माल उपलब्ध आहे.
3. तामिळनाडू:
- चेन्नई आणि तिरुचिरापल्लीमध्ये बिस्किटांचे अनेक ब्रँड आहेत.
- राज्यात अन्न प्रक्रिया उद्योगाला चांगली वाढ मिळाली आहे.
4. कर्नाटका:
- बंगलोरमध्ये बिस्किट उत्पादक कंपन्या आहेत, आणि इथे तंत्रज्ञानाच्या वापरामुळे उत्पादन क्षमता वाढत आहे.
5. उत्तर प्रदेश:
- लखनऊ आणि आग्रा येथे बिस्किट उत्पादनाचे विविध व्यवसाय आहेत, जे स्थानिक आणि आंतरराष्ट्रीय बाजारात वितरित केले जातात.
6. राजस्थान:
- जयपूरमध्ये बिस्किट उद्योगाची वाढ होत आहे, विशेषतः शुद्धता आणि चव यावर लक्ष केंद्रित करणे.
7. पंजाब:
- अमृतसर आणि जालंधरमध्ये बिस्किट उत्पादन करणारे अनेक लघुउद्योग आहेत.
उद्योगाची वैशिष्ट्ये:
- गुणवत्ता आणि चव: ग्राहकांच्या आवडीनुसार बिस्किटांच्या विविध प्रकारांची निर्मिती.
- स्थानिक बाजारपेठा: स्थानिक बाजारपेठेत चांगली उपस्थिति असणे.
- वितरण नेटवर्क: वितरणाची सोय आणि व्यावसायिक संबंध यांमुळे उद्योगाला चालना मिळते.
बिस्किट उत्पादन व्यवसायात चांगल्या संभाव्यतेसाठी हे राज्ये महत्त्वाची आहेत, पण कोणतेही राज्य हा व्यवसाय सुरू करायला उपयुक्त आहे, यामध्ये तुमच्या उत्पादनाची गुणवत्ता, विपणन धोरण, आणि ग्राहकांची मागणी यांचा प्रभाव असतो.
महाराष्ट्रात बिस्किट बनवण्याचा व्यवसाय विशेषतः काही जिल्ह्यात मोठ्या प्रमाणावर केला जातो. त्यातले काही प्रमुख जिल्हे खालीलप्रमाणे आहेत:
1. मुंबई:
- उद्योगाचे केंद्र: मुंबई एक आर्थिक केंद्र आहे जिथे अनेक मोठ्या बिस्किट निर्माता कंपन्या आहेत.
- कंपन्या: बिस्किट निर्मिती करणाऱ्या विविध कंपन्या, जसे कि Britannia, Parle, आणि Sunfeast यांचे मुख्यालय मुंबईत आहे.
- वितरण नेटवर्क: मुंबईच्या मोठ्या बाजारपेठेतून देशभर वितरणाची सोय उपलब्ध आहे.
2. ठाणे:
- उद्योग विकास: ठाणे जिल्ह्यात अनेक लघु उद्योग आहेत, विशेषतः अन्न प्रक्रियेशी संबंधित.
- प्रसिद्ध ब्रँड: ठाण्यातील अनेक बिस्किट निर्माता स्थानिक आणि आंतरराष्ट्रीय बाजारात आपली उत्पादने वितरित करतात.
3. पुणे:
- संवर्धन: पुण्यात बिस्किटांच्या अनेक लघु उद्योग आहेत, आणि येथे तंत्रज्ञानाच्या वापरामुळे उत्पादन वाढले आहे.
- उत्पादन केंद्र: शहरात उत्कृष्ट गुणवत्ता असलेल्या बिस्किटांचे उत्पादन होते, ज्यामुळे स्थानिक ग्राहकांची मागणी पूर्ण केली जाते.
4. नासिक:
- अन्न प्रक्रिया उद्योग: नासिकमध्ये अन्न प्रक्रिया उद्योगाची चांगली वाढ झाली आहे.
- शेतकऱ्यांशी संबंध: स्थानिक शेतकऱ्यांशी चांगले संबंध असल्यामुळे ताज्या कच्च्या मालाची उपलब्धता असते.
5. सांगली:
- विविधता: सांगलीमध्येही काही बिस्किट उत्पादक आहेत, जे स्थानिक चवींचा विचार करून उत्पादन करतात.
- स्थानिक बाजारपेठ: सांगलीचे स्थानिक बाजारपेठेत बिस्किटांची मागणी वाढत आहे.
महत्त्वाचे कारणे:
- गुणवत्ता: या जिल्ह्यात बिस्किटांची गुणवत्ता जास्त आहे, जे ग्राहकांच्या मागणीस पूर्तता करते.
- कच्चा माल: कच्चा माल, जसे की गव्हाचे पीठ, साखर आणि लोणचं, सहज उपलब्ध आहे.
- वितरण व्यवस्था: उत्तम वितरण व्यवस्था, विशेषतः मुंबई आणि पुणे सारख्या महानगरांमध्ये, उत्पादनांना चांगली बाजारपेठ उपलब्ध करून देते.
सारांश:
मुंबई, ठाणे, पुणे, नासिक आणि सांगली हे जिल्हे महाराष्ट्रात बिस्किट उत्पादनासाठी विशेष प्रसिद्ध आहेत. या जिल्ह्यांमध्ये बिस्किट उद्योगाच्या वाढीला मदत करणारी विविध कारणे आहेत, जसे की गुणवत्तेवर लक्ष, स्थानिक बाजारपेठेतील मागणी आणि कच्चा मालाची उपलब्धता.
बिस्किट बनवण्याचा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी भारतात विविध प्रकारच्या परवानग्या आणि नोंदणी प्रक्रिया आवश्यक असतात. या परवानग्या व्यवसायाच्या स्वरूपानुसार आणि स्थानानुसार भिन्न असू शकतात. खालीलप्रमाणे आवश्यक परवाने आणि नोंदणी प्रक्रिया याबद्दल माहिती दिली आहे:
1. व्यापार नोंदणी:
- व्यापार नोंदणी: तुमच्या व्यवसायाचे अधिकृत नाव आणि नोंदणी प्रक्रिया पूर्ण करणे आवश्यक आहे.
- उपलब्ध पर्याय: मुळात तुमचा व्यवसाय एक व्यक्ती, भागीदारी, किंवा कंपनीच्या स्वरूपात नोंदणी करणे आवश्यक आहे.
2. FSSAI नोंदणी (Food Safety and Standards Authority of India):
- उद्देश: खाद्य पदार्थांच्या सुरक्षिततेसाठी आवश्यक असलेल्या नियमांचे पालन करणे.
- परमिशन: बिस्किट उत्पादनासाठी FSSAI कडून नोंदणी करणे आवश्यक आहे. तुम्हाला FSSAI सर्टिफिकेट मिळाल्यावर तुमचे उत्पादन विक्रीसाठी योग्य ठरते.
3. GST नोंदणी:
- उद्देश: वस्तू आणि सेवांसाठी जीएसटी (Goods and Services Tax) कलेक्शन आणि पेमेंट.
- परमिशन: तुमच्या व्यवसायाच्या उत्पन्नानुसार जीएसटी नोंदणी आवश्यक आहे. जीएसटी रजिस्ट्रेशन केल्याने तुम्हाला इनपुट टॅक्स क्रेडिट मिळवता येतो.
4. स्थानिक लायसन्स:
- महापालिका/स्थानिक प्रशासन: तुम्हाला तुमच्या स्थानिक महापालिका किंवा ग्राम पंचायत कडून उत्पादनाच्या आधारावर लायसन्स मिळवणे आवश्यक असू शकते.
- सामाजिक सुरक्षा: कामकाजाची वाणी व आरोग्य आणि सुरक्षा नियमांचे पालन करणे आवश्यक आहे.
5. अग्निशामक परवाना:
- उद्देश: अग्निसुरक्षा मानकांचे पालन करणे.
- परमिशन: उत्पादन युनिटसाठी आवश्यक असलेल्या अग्निशामक सुरक्षा नियमांचे पालन केले पाहिजे.
6. पर्यावरणीय मंजुरी:
- उद्देश: पर्यावरणीय नियमांचे पालन करणे.
- परमिशन: मोठ्या उत्पादन युनिटसाठी पर्यावरणीय मंजुरी मिळवणे आवश्यक आहे.
7. कृषी उत्पादन (जर लागेल तर):
- स्रोत प्रमाणपत्र: जर तुम्ही स्थानिक शेतीतून कच्चा माल विकत घेत असाल, तर त्याची प्रमाणपत्रे मिळवणे आवश्यक आहे.
बिस्किट बनवण्याचा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी तुम्हाला विविध प्रकारच्या परवानग्या आणि नोंदणी प्रक्रिया पूर्ण करणे आवश्यक आहे. या प्रक्रियेत व्यवसायाची नोंदणी, FSSAI नोंदणी, GST नोंदणी, स्थानिक लायसन्स, अग्निशामक परवाना, आणि पर्यावरणीय मंजुरी यांचा समावेश होतो. प्रत्येक राज्याच्या नियमांनुसार आणि तुमच्या व्यवसायाच्या स्वरूपानुसार या प्रक्रियेत थोडासा फरक असू शकतो. त्यामुळे स्थानिक प्रशासनाकडून मार्गदर्शन घेणे महत्त्वाचे आहे.
बिस्किट बनवण्याच्या व्यवसायात विविध प्रकारच्या मशीनचा उपयोग केला जातो, ज्यामुळे उत्पादन प्रक्रिया सोपी आणि कार्यक्षम होते. खालीलप्रमाणे आवश्यक मशीनांची माहिती, त्यांच्या कार्ये, आणि अंदाजे किमती दिली आहेत:
1. मिक्सर मशीन (Mixer Machine):
- उपयोग: कच्च्या मालाचे मिश्रण करणे, जसे की गव्हाचे पीठ, साखर, लोणचं, इत्यादी.
- किंमत: ₹20,000 – ₹50,000 (क्षमता आणि प्रकारानुसार).
2. डो मशीन्स (Dough Machine):
- उपयोग: बिस्किटांच्या डोईचे मिश्रण आणि गूळ बनवणे.
- किंमत: ₹30,000 – ₹1,00,000 (क्षमता आणि कार्यक्षमता वर अवलंबून).
3. रोलर मशीन (Roller Machine):
- उपयोग: डोईला पातळ करण्यासाठी आणि तासने टाचण्यासाठी.
- किंमत: ₹15,000 – ₹50,000.
4. कटर मशीन (Cutter Machine):
- उपयोग: पातळ केलेल्या डोईच्या तुकड्या कापणे (बिस्किटांच्या आकारानुसार).
- किंमत: ₹10,000 – ₹25,000.
5. ओव्हन (Oven):
- उपयोग: बिस्किटांना भाजण्यासाठी.
- किंमत: ₹50,000 – ₹5,00,000 (क्षमता आणि प्रकारानुसार, वाणिज्यिक ओव्हन अधिक महाग असू शकतो).
6. कूलिंग रॅक (Cooling Rack):
- उपयोग: भाजलेल्या बिस्किटांचे थंड करण्यासाठी.
- किंमत: ₹5,000 – ₹15,000.
7. पॅकिंग मशीन (Packing Machine):
- उपयोग: बिस्किटांना पॅक करण्यासाठी. हे मशीन उत्पादनांचे योग्य पॅकेजिंग करण्यास मदत करते.
- किंमत: ₹50,000 – ₹3,00,000 (स्वयंचलित किंवा अर्ध-स्वयंचलित पद्धतीवर अवलंबून).
8. फ्रीज (Refrigerator):
- उपयोग: कच्च्या मालांचा साठा आणि ताजेपणा टिकवण्यासाठी.
- किंमत: ₹15,000 – ₹50,000.
अंदाजे प्रारंभिक खर्च:
- संपूर्ण सेटअपसाठी: ₹3,00,000 – ₹10,00,000 (उत्पादनाची क्षमता, मशीनची गुणवत्ता, आणि ठिकाणानुसार भिन्नता).
महत्त्वाचे मुद्दे:
- गुणवत्ता आणि कार्यक्षमता: उच्च गुणवत्ता असलेल्या मशीनमध्ये गुंतवणूक करणे महत्त्वाचे आहे, जे दीर्घकालीन टिकाव सुनिश्चित करते.
- स्थानिक निर्माते आणि विक्रेते: स्थानिक बाजारात मशीन खरेदी करताना किंमत आणि गुणवत्ता यांची तुलना करणे आवश्यक आहे.
- संपूर्ण सेटअप: व्यवसायाची व्याप्ती आणि उत्पादनाची गरजानुसार मशीनची निवड करणे महत्त्वाचे आहे.
बिस्किट बनवण्याचा व्यवसाय सुरू करताना या मशीनांची आवश्यकताही विचारात घेणे महत्त्वाचे आहे. त्यामुळे तुमचे उत्पादन कार्यक्षम आणि गुणवत्तायुक्त होईल.
बिस्किट बनवण्याचा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी लागणारा एकूण खर्च खालील घटकांवर अवलंबून असतो:
१. प्रारंभिक गुंतवणूक
- उपकरणे: बिस्किट तयार करण्यासाठी लागणारी मिक्सर, ओव्हन, बेकिंग ट्रे, वेटिंग मशीन इत्यादी. याचा खर्च साधारणतः ₹५०,००० ते ₹२,००,००० असू शकतो.
- भांडवल: कच्चा माल जसे की आटा, साखर, बटर, स्वाद, आणि इतर घटक खरेदी करण्यासाठी लागणारे भांडवल. याचा खर्च साधारणतः ₹१०,००० ते ₹२५,००० असू शकतो.
- पॅकेजिंग: बिस्किटांची पॅकेजिंगसाठी लागणारे साहित्य (प्लास्टिक, कागद, ब्रँडिंग) याचा खर्च ₹५,००० ते ₹१५,००० असू शकतो.
२. चालू खर्च
- कामगार: जर तुम्ही कामगार ठेवले तर त्यांचा वेतन. साधारणतः ₹१०,००० ते ₹३०,००० प्रति महिना.
- विद्युत बिल: ओव्हन आणि इतर उपकरणांच्या वापरासाठी. साधारणतः ₹२,००० ते ₹५,००० प्रति महिना.
- अन्य खर्च: स्थानिक कर, वाहतूक खर्च, आणि इतर ऑपरेशनल खर्च. याचा अंदाज ₹५,००० ते ₹१५,००० प्रति महिना.
३. एकूण अंदाज
सर्व खर्च एकत्र केल्यास:
- प्रारंभिक गुंतवणूक: ₹६५,००० ते ₹२,५०,०००
- चालू खर्च: प्रति महिना ₹२२,००० ते ₹५०,०००
महत्त्वाचे टिप्स:
- व्यवसाय योजनेत खर्चाचे सुसंगत व्यवस्थापन आवश्यक आहे.
- स्थानिक बाजारपेठेचा अभ्यास करून आपल्या बिस्किटांचे मार्केटिंग करा.
- ब्रँडिंग आणि वितरण व्यवस्थेवर लक्ष केंद्रित करा.
व्यवसायाच्या स्वरूपानुसार आणि स्थानानुसार खर्च बदलू शकतो, त्यामुळे आपल्याला आपल्या विशेष गरजा आणि योजनांनुसार खर्चाचा अधिक अचूक अंदाज घेणे आवश्यक आहे.Biscuit making business
